Кои се Хамас, што се случува во Израел и други клучни прашања за децениските немири помеѓу завојуваните страни

Палестинската екстремистичка група Хамас викендов почна голем напад врз Израел. Неговите борци упаднаа во населбите во близина на Појасот Газа, убивајќи жители и земајќи заложници, по што израелскиот премиер, Бенјамин Нетанјаху прогласи војна.

Што е Хамас?

Хамас е палестинска исламистичка милитантна група која го контролира Појасот Газа.

Групата вети дека ќе го уништи Израел и водеше неколку војни со земјата откако ја презеде контролата врз Газа во 2007 година.

Помеѓу тие војни, Хамас истрела или дозволи други групи да истрелаат илјадници ракети врз Израел и изврши други видови смртоносни напади.

Од другата страна, Хамас постојано е цел на воздушни напади од страна на Израел и заедно со Египет, го блокираше Појасот Газа од 2007 година поради, како што вели, сопствената безбедност.

Хамас како целина, или во некои случаи неговото воено крило, е прогласен за терористичка група од страна на Израел, САД, Европската унија, Обединетото Кралство и други големи сили.

Групата е поддржана од Иран, кој ја финансира и обезбедува со оружје и обука, пишува „Би-Би-Си“.

Што е Појасот Газа?

Појасот Газа е територија долга 41 километар и широка 10 километри меѓу Израел, Египет и Средоземното Море.

Тој е дом на околу 2,3 милиони луѓе и има една од највисоките густини на население во светот.

Откако Хамас ја презеде контролата врз Газа, Израел и Египет воведоа строга опсада на територијата, која е во тек. Израел, исто така, одржува воздушна и поморска блокада на Газа.

Израел го контролира воздушниот простор над Газа и неговото крајбрежје и ограничува кој и каква стока може да влезе и да излезе преку неговите гранични премини.

Слично на тоа, Египет контролира кој влегува и излегува преку нејзината граница со Газа.

Според Обединетите нации, околу 80 отсто од населението на Газа зависи од меѓународната помош, а околу милион луѓе се потпираат на дневна помош во храна.

Зошто Израел и Хамас се борат?

Тензиите меѓу Израел и Хамас се постојани, но нападот во саботата од милитантите дојде без никакво предупредување.

Хамас истрела илјадници ракети кон Израел, додека десетици негови борци ја преминаа оградата и упаднаа во израелските населби, убивајќи десетици цивили и заробувајќи други.

Израел веднаш започна воздушни напади, велејќи дека тие ќе бидат насочени кон локациите на милитантите во Газа.

Израел и милитантната група Хамас се вклучени во вооружени конфликти кои датираат уште од Првата палестинска интифада во 1987 година против израелската окупација на Појасот Газа и Западниот Брег.

Израел ја зазеде Газа од Египет во војна во 1967 година. Малата територија – дом на околу 2 милиони Палестинци – падна под контрола на Хамас во 2007 година по кратката граѓанска војна со Фатах – ривалската палестинска фракција која е столбот на палестинската управа.

Пред саботната операција, последната војна меѓу Хамас и Израел беше во 2021 година, која траеше 11 дена и уби најмалку 250 луѓе во Газа и 13 во Израел.

Што го издвојува овој напад од другите?

Како што пишува Џереми Боуен, меѓународниот уредник на Би-Би-Си, ова е најамбициозната операција што Хамас ја започнала од Газа и најсериозниот прекуграничен напад со кој се соочи Израел во повеќе од една генерација.

Милитантите на неколку места ја пробија жичената ограда што ја дели Газа од Израел.

Овој неоспорен напад се случи на педесетгодишнината од египетско-сирискиот ненадеен напад во 1973 година, кој започна масовна војна на Блискиот Исток.

Значењето на тој датум секако не им избега на лидерите на Хамас.

Дали е ова голем неуспех на израелските разузнавачки служби?

Тоа е, вели Френк Гарднер, дописник за безбедност на Би-Би-Си.

Со здружени напори на Шин Бет, израелската служба за внатрешна безбедност, Мосад, нејзината служба за надворешно разузнавање и сите други ресурси на Израел, тој вели дека е искрено зачудувачки што никој не предвидел или не успеал да дејствува доколку добил предупредувања.

Израел ги има можеби најсеопфатните и најдобро финансираните разузнавачки служби на Блискиот Исток, со доушници и агенти во палестинските екстремистички групи, како и во Либан, Сирија и други земји.

На теренот, покрај цврстата ограда меѓу Газа и Израел, има камери, сензори за движење на земјата и редовни воени патроли.

Оградата од бодликава жица требаше да биде „паметна бариера“ за да се спречи токму видот на инфилтрација што се случи во овој напад.

А сепак, милитантите на Хамас едноставно го пробиле со булдожер, исекнале дупки на жицата и влегле во Израел, истовремено навлегувајќи на територијата и по море или со параглајдери.

Што е Палестина и каква врска имаат овие настани со неа?

Западниот Брег и Газа, познати како Палестински територии, како и Источен Ерусалим и Израел, сите ја сочинуваат земјата позната како Палестина уште од римско време.

Тоа биле и териториите на еврејското кралство од Библијата, а Евреите го доживуваат како своја античка татковина.

Израел беше прогласен за држава во 1948 година, иако територијата сè уште се нарекува Палестина од оние кои не го признаваат правото на Израел да постои.

Палестинците исто така користат Палестина како колективен термин за Западниот Брег, Газа и Источен Ерусалим.