Дури 67 отсто од градинките во Македонија работат со преоптоварени капацитети

Пополнетиот капацитет за згрижување на деца од предучилишна возраст го надминува расположливиот капацитет, така што 67 отсто од градинките во мај лани работеле со преоптоварени капацитети, покажуваат резултатите од извршената ревизија за успешност што ја спроведе Државниот завод за ревизија (ДЗР).

Во периодот од 2020 до 2024 година се изградени седум детски градинки за кои се исплатени средства во вкупна вредност од 263,89 милиони денари или 4,3 милиони евра, од различни извори, а до периодот на известување од ревизијата не се пуштени во употреба поради необезбедени согласности од Министерството за финансии за вработување на потребниот кадар и не создадени услови за издавање на решение за вршење на дејноста.

- Ефектите од извршените инвестиции со буџетски средства за период од 2020 до јуни 2024 година покажуваат дека од 11 детски градинки опфатени со инвестиции за проширување на 1.057 места, во употреба се само три детски градинки со 158 места, што претставува 15 отсто пополнетост во однос на проектираниот капацитет. Утврдивме дека 84 отсто од вложените средства во детските градинки, односно 212,687 милиони денари или 3,5 милиони евра, во изминатиот 4-годишен период не резултирале со исполнување на нивната функција - згрижување и воспитание на деца, бидејќи градбите се во тек, односно не се завршени подолг временски период, но и поради постоење на изградени објекти кои по две години не се пуштени во употреба, се нагласува во ревизијата.

Се додава дека инвестициите во еден адаптиран објект во вкупен износ од 3,313 милиони денари пуштен во употреба во 2021 година, не ги даваат посакуваните ефекти бидејќи во 2022 - 2023 година не ја извршува дејноста поради недоволен број на деца во населеното место.

-За потребата од дополнителни капацитети за сместување на деца во установи за предучилишно образование најголеми сигнали испраќаат листите на чекање за упис во самите градинки, каде што бројот на деца во октомври 2024 година изнесува 4.851, се посочува во ревизијата.

Се нагласува дека недоволниот број на вработени во градинките значително може да влијае на квалитетот на услугата, „особено кога бројот на деца во групите е над дозволената граница, каде што главен проблем е недостигот на согласности за вработување, како и потешкотиите за стекнување на лиценци за работа на потребниот кадар“.

-Системот за полагање на стручниот испит за лиценцирање не е во функција од ноември 2023 година, а според евиденцијата во Министерството за социјална политика, демографија и млади, која не е ажурна и целосна во периодот од 2020 до јуни 2024 година, 834 лица чекаат за полагање на испитот, што влијае врз континуирано обезбедување на неопходниот стручен кадар за функционирање на градинките, се вели во ревизијата.

Целта на ревизијата, со која е опфатен периодот од 2020 до 2023 година, како што посочуваат од ДЗР, е да се даде одговор на прашањето дали со јавните инвестиции во детските градинки се обезбедува ефективно користење на средствата и се придонесува за обезбедување на подобрени услови за престој, оптимален и зголемен опфат на деца од предучилишна возраст и нивно згрижување и воспитание. 

Во ревизијата се дадени препораки  за подобрување на состојбите во делот на правната и програмска рамка на системот за инвестирање во детските градинки, регистарот на податоци за детски градинки, планирањето, финансирањето и реализацијата на проектите за изградба, доградба, адаптација и опремување на детски градинки, како и капацитетите за згрижување и воспитание на деца, со цел постигнување на оптимален опфат и зголемување на бројот на деца во предучилишна возраст.

- Не се изготвуваат и извештаи за следење на степенот на реализација на целта за обезбедување на услови за оптимален опфат на децата во системот на згрижување и воспитание на децата од предучилишна возраст што го отежнува мерењето на ефектите од спроведените активности. На национално ниво не е воспоставена системска правна рамка за управување со јавните инвестиции. Податоците во регистрите за капацитетите на детските градинки како основа за креирање на политики за вложувања во детски градинки не се целосни и ажурни, додека, пак, податоците за стапката на вклученост и опфатот на децата од 0 – 6 години во предучилишно образование што се обезбедуваат од различни извори се разликуваат и изнесуваат 29 отсто односно 34 отсто за 2023 година, се вели во ревизијата.